Obliczanie wymienników białkowo-tłuszczowych (WBT)
Skuteczna kontrola glikemii zależy od wielu czynników. We wpisach skupiam się głównie na tych związanych z żywieniem. Po kolei staram Ci się przybliżać charakterystykę relacji jaka zachodzi między żywieniem a cukrzycą. Zagadnienie, którego nie da się ominąć, w edukacji pacjenta chorego na cukrzycę, jest pojęcie wymiennika białkowo-tłuszczowego, tj. WBT. Co to jest? Jakie są sposoby jego liczenia? Dlaczego jest istotny? A może sam miewasz sytuacje kiedy Twój cukier 2 godziny po posiłku jest prawidłowy, a później nagle obserwujesz wzrost, mimo, że nie dojadałeś? Choćby z tego powodu uważam, że każdy cukrzyk powinien posiadać podstawową wiedzę na temat WBT.
Nie tylko węglowodany mają wpływ na wartość Twojej glikemii. Białka i tłuszcze zawarte w posiłkach również przyczyniają się do jej wzrostu, jednak następuje to dopiero po kilku godzinach. Im posiłek bogatszy w tłuszcz i białko tym wchłanianie z przewodu pokarmowego jest wolniejsze. Musisz zatem wiedzieć, że np. po zjedzeniu pizzy możesz zaobserwować znaczny wzrost stężenia glukozy we krwi po 4, a nawet 8 godzinach. Posiłki składające się z produktów bogatych w białko oraz tłuszcze muszą być zatem zabezpieczone w odpowiednią podaż insuliny. W tym celu zostało wprowadzone pojęcie wymiennika białkowo-tłuszczowego. Dzięki obliczaniu WBT znacznie łatwiej utrzymywać prawidłowe wartości stężenia glukozy we krwi oraz unikać groźnych wahań glikemii.
Poniżej przedstawione zostały dwie metody obliczania wymienników białkowo-tłuszczowych. Pierwsza metoda wykorzystuje informacje zawarte na etykiecie produktu spożywczego. Druga metoda pozwala liczyć WBT za pomocą tabeli. Obie metody są równie ważne.
Pamiętaj, że:
1 g białka – 4 kcal
1 g tłuszczu – 9 kcal
1 g węglowodanów – 4 kcal
1. Odczytujemy, że w 100 g produktu znajduje się
16 g tłuszczu i 11 g białka
2. Obliczmy ile jest kcal pochodzących z białka i tłuszczu w 100 g produktu
16 g x 9 kcal = 144 kcal
11 g x 4 kcal = 44 kcal
144 kcal + 44 kcal = 188 kcal
Obliczyliśmy, że w 100 g produktu jest 188 kcal pochodzących z białka i tłuszczu.
3. Wiemy, że 1 WBT to 100 kcal z białek i tłuszczu.
Policzmy teraz ilość WBT w 100 g produktu
188 kcal : 100 kcal = 1,88 WBT (w przybliżeniu 2 WBT)
A ile WBT jest w całym serku? Cały serek ma 180 g.
Użyj do obliczeń proporcji.
100 g – 1,88 WBT
180 g – x WBT
x = (180 g x 1,88 WBT) : 100 g
x = 3,38 WBT (w przybliżeniu 3 WBT)
Cały serek ma 3 WBT
Wskazówka
Aby szybciej obliczyć ilość kcal pochodzących z białka i tłuszczu możesz obliczyć kcal dla węglowodanów i odjąć od całkowitej wartości energetycznej produktu. Spójrz.
3,5 g x 4 kcal = 14 kcal (z węglowodanów)
202 kcal – 14 kcal = 188 kcal (z białka i tłuszczu)
1. Chcesz zjeść puszkę sardynek w pomidorach. Puszka ma 110 g.
2. Z tabeli odczytujemy, że 67 g sardynek to 1 WBT.
Aby obliczyć ile WBT jest w 110 g zastosujemy proporcje:
67 g – 1 WBT
110 g – x WBT
x = (110 g x 1 WBT) : 67 g
x = 1,64 WBT
Puszka sardynek w pomidorach ma 1,64 WBT
Przelicznik na 1 WBT zazwyczaj stanowi połowę przelicznika jaki został ustalony przez lekarza na 1 WW, jeśli więc:
🔵 Twój przelicznik na WW do śniadania wynosi 2 (czyli 2 j insuliny na 1 WW) to przelicznik na WBT wynosi 1 –
1 j insuliny na 1 WBT
🔵 Twój przelicznik na WW do kolacji wynosi 1 (czyli 1 j insuliny na 1 WW) to przelicznik na WBT wynosi 0,5 –
0,5 j insuliny na 1 WBT
Zapamiętaj, że czas podania bolusa = Ilość WBT + 1-2 godziny
Przykład
obiad zawiera 3 WBT
przelicznik na WBT do obiadu wynosi 0,5
Musisz obliczyć ilość jednostek insuliny na posiłek
3 WBT x 0,5 = 1,5 j insuliny
Następnie obliczasz czas rozłożenia
3 WBT + 1-2 h = 4-5 h
Podajemy sobie w bolusie przedłużonym (posiłek zawiera WBT bez WW) 1,5 j insuliny rozłożone na 4-5 godzin.
Posługiwanie się systemem wymienników białkowo-tłuszczowych pozwala lepiej kontrolować cukrzycę, daje możliwość lepszego wyrównania wartości stężeń glukozy we krwi na co dzień. Oddala także od powikłań jakie niesie za sobą źle kontrolowana cukrzyca. Ponadto znajomość i umiejętność wykorzystania tej wiedzy w praktyce pokazuje, że nawet będąc cukrzykiem nie trzeba całkowicie rezygnować z niektórych przysmaków 🙂